ارزیابی اثر تلقیح متقابل استرپتومایسس و بردی رایزوبیوم ژاپونیکوم بر شاخص های رشد و جذب فسفر سویا

تثبیت بیولوزیک نیتروژن فرآیندی زیستی است که منجر به تبدیل نیتروژن مولکولی هوا به شکل قابل استفاده گیاه شده، نیاز تیتروژنی گیاهان را برطرف کرده و تا اندازه زیادی جایگزین کودهای شیمیایی شود. از سوی دیگر، خاک های آهکی و با ph بالا معمولاً حاوی مقادیر کمی از عناصر غذایی قابل استفاده گیاه می باشند و استفاده از رایزوباکتری های محرک رشد گیاه می تواند قابلیت استفاده عناصر غذایی را بهبود بخشد. استرپتومایسس ها از باکتری های متداول در ریزوسفر بوده و دارای ظرفیت بالایی در سنتز انواع ترکیبات مفید هستند که این ترکیبات می توانند منجر به بهبود رشد گیاه شوند. تشکیل گره به وسیله رایزوبیوم ها در سویا و برقراری همزیستی آن ها به روش های مختلفی متاثر از ریزجانداران خاک است. هدف از این پژوهش جداسازی و غربالگری رایزوبیوم های حاصل از گره-های ریشه سویا و ارزیابی اثرات تلقیح همزمان رایزوبیوم ها و استرپتومایسس ها بر شاخص های رشد و جذب عناصر غذایی بود. در این پژوهش خصوصیات محرک رشدی جدایه های رایزوبیومی شامل فعالیت انحلال فسفات، تولید ایندول استیک اسید (iaa)، سیانید هیدروژن (hcn) و تولید آنزیم-های هیدرولیتیک و مقاومت به تنش های غیرزیستی (شوری، دما، خشکی، علف کش) اندازه گیری شد. آزمایشی گلدانی در قالب طرح کاملاً تصادفی (crd) با استفاده از 10 تیمار و 4 تکرار انجام شد. تیمارها شامل تلقیح باکتریایی با دو جدایه رایزوبیومی(بومی(2t) و تجاری (3t))، دو جدایه استرپتومایسس(5t، 4t)، اثر متقابل آن ها (9t، 8t، 7t، 6t) و تیمارهای فاقد باکتری شامل شاهد (1t) و کود نیتروژنی اوره (10t) بود. 21 جدایه رایزوبیومی از گره های ریشه ای سویا از مناطق مختلف استان گلستان جداسازی و خالص سازی شد. تست گره زایی نشان داد که که تنها 11 جدایه از 21 جدایه مورد بررسی بر روی ریشه های گیاه سویا گره تشکیل دادند. جدایه ها فعالیت انحلال فسفات متفاوتی را در محیط مایع بافر و غیر بافر از خود نشان دادند و اسیدی شدن محیط مایع همزمان با انحلال فسفات از تری کلسیم فسفات رخ داد. تمامی جدایه ها توان تولید ایندول استیک اسید (06/56-88/7 میکروگرم در میلی لیتر) را دارا بودند در حالی که فقط سه جدایه سیدروفور تولید نموده و هیچ یک از جدایه ها توان تولید سیانید هیدروژن را نداشتند. نتایج نشان داد که همه جدایه ها تا 5 درصد nacl را تحمل نمودند. ارزیابی تحمل دمایی نشان داد که تنها جدایه های شماره 2 و 16 به دمای 42 درجه سانتی گراد حساس بوده و بقیه جدایه ها به خوبی در دمای بالا رشد نمودند. همه جدایه های مورد بررسی به آنتی بیوتیک تتراسایکلین حساس بوده در حالی که آنتی بیوتیک های کلرامفنیکل و استرپتومایسین اثر بازدارنده بر رشد جدایه های رایزوبیومی نداشتند. اثر بازدارندگی علف کش تریفلورالین بر رشد سویه های رایزوبیومی بیشتر از سوپر گالانت بود. تنش خشکی اعمال شده به وسیله پلی اتیلن گلایکول تاثیر منفی بر رشد رایزوبیوم ها داشت و شدت آن به سطح خشکی و سویه رایزوبیومی بستگی داشت. تلقیح گیاهان سویا با جدایه های رایزوبیومی و استرپتومایسس ها منجر به افزایش معنی دار شاخص های رشد (وزن خشک ریشه، حجم ریشه و وزن خشک اندام هوایی) نسبت به شاهد شد. کاربر همزمان رایزوبیوم ها و جدایه های استرپتومایسس اثر سینرژیستی بر روی همه شاخص های رشد اندازه گیری شده داشت. هم چنین کاربرد مایه تلقیح باکتریایی و اثرات متقابل آن ها اثرات معنی داری بر غلظت عناصر غذایی ریشه و اندام هوایی گیاهان سویا داشت. بر اساس نتایج حاصل از این پژوهش کاربرد همزمان این دو نوع باکتری اثرات سینرژیستی بر رشد و جذب عناصر غذایی سویا در آزمایش گلدانی داشته و برای تایید نتایج حاصل، ارزیابی توانمندی آن-ها در شرایط مزرعه ای ضروری است. واژه های کلیدی: رایزوبیوم، استرپتومایسس، انحلال فسفر، خصوصیات محرک رشد، سویا